Klooster Khor Virap
Klooster Khor Virap: heilige geschiedenis en een betoverend Ararat uitzicht
Het 17e eeuwse klooster Khor Virap ligt in de Araratvallei, vlak bij de Turkse grens, met de besneeuwde top van de heilige berg Ararat in de achtergrond. Armeniërs zien Khor Virap als symbool van hun historische wortels: hier trad de legendarische Gregorius de Verlichter op, dé patroonheilige die het christendom introduceerde in het land. Het panorama is wereldberoemd en wordt vaak op prentkaarten afgebeeld. Daardoor is Khor Virap niet alleen een plek van gebed en bezinning, maar ook een geliefde bestemming voor fotografen en toeristen.
Snelle feiten
| Naam | Naam: Khor Virap (Armeens: Խոր Վիրապ) |
| Oprichtingsperiode | 642 n. Chr. |
| Religie | Armeens-apostolisch |
Geschiedenis Khor Virap
Khor Virap werd oorspronkelijk gesticht in de 7e eeuw (ongeveer 642 na Christus) bovenop de plek van een oude gevangenis. De naam betekent dan ook ‘diepe kerker’. Verwijzend naar het verhaal dat Gregorius de Verlichter hier 13 jaar lang werd opgesloten omdat hij koning Trdat III waarschuwde voor het monotheïstische christendom. Volgens de overlevering werd Gregorius in leven gehouden met voedsel dat via een luik de put ingebracht werd. Toen de heidense koning uiteindelijk ernstig ziek werd, liet zijn zus hem halen. Gregorius genas de koning met zijn gebeden, waarna Trdat zich bekeerde tot het christendom (rond 301 n.Chr.). Onder Trdats bewind verklaarde Armenië het christendom tot staatsgodsdienst. Het eerste land ter wereld met zo’n officiële status. Daardoor verwierf Khor Virap diepe religieuze betekenis voor de natie.
Religieuze en culturele betekenis
Khor Virap is tot op de dag van vandaag een belangrijk heiligdom voor de Armeens-Apostolische Kerk. Pelgrims trekken ernaartoe voor bijzondere ceremonies: mensen laten zich er dopen of komen er offerandes brengen na een huwelijk of geboorte. Het kloostercomplex geldt als de plaats van Gregorius’ martelaarschap en als het begin van de christelijke traditie in Armenië. De ligging versterkt die symboliek: vanuit Khor Virap heeft men een weids zicht op de Ararat, de berg der Armeniërs, die voor veel Armeniërs een nationaal symbool is. In logo’s van universiteiten, op Armeense watermerken en zelfs op flessen cognac komt de Ararat terug. Ook in literaire en religieuze kunst is de berg heilig. In de Bijbel staat het bekend als de berg waar de ark van Noah strandde. De legende wil zelfs dat Gregorius in de put telkens gebedjes fluisterde naar de bergtop. Het hele complex wordt daarom nog altijd beschouwd als een plaats van hoop, herstel en nationale identiteit.
Architectuur en bezienswaardigheden
Het ommuurde klooster van Khor Virap heeft de vorm van een versterking. Bij binnenkomst springt de 17e eeuwse Sint-Astvatsatsin kerk in het oog, gebouwd op de funderingen van een veel oudere kapel. Op de zuidelijke muur van de kerk is nog steeds een zonnewijzer te zien, en tegen de westmuur is een karakteristieke klokkentoren van donker basalt aangebouwd. Achter de kerk en tussen de kloostercellen ligt de St.-Gevorgkapel, van waaruit een smalle trap naar beneden leidt. Dat is de beroemde kerkerput: door een smalle trap afdalen brengt je naar de 6 meter diepe kamer waar Gregorius gevangen zat. Deze kerker is nog steeds te bezoeken; men moet via een metalen ladder afdalen in de kille ruimte. In de rest van het complex kun je ook monnikencellen en Armeense kruisstenen (khachkars) bewonderen. Over het geheel zijn er maar weinig overblijfselen van het originele 7e eeuwse bouwwerk. De meeste kerkgebouwen en muren dateren van de herbouw in de 17e en 18e eeuw. Desondanks ademt het terrein de eeuwenoude sfeer: de stenen muren zijn verweerd, maar werden recent gerestaureerd, zodat het complex er nog steeds als een prachtig oud fort uitziet.
Praktische informatie voor bezoekers
- Bereikbaarheid. Khor Virap ligt ongeveer 45 km ten zuiden van Jerevan. Er gaan bussen en marshrutka’s vanaf de buurt van het treinstation in Jerevan naar Artashat of Pokr Vedi. Vanaf de bushalte is het nog zo’n 15 – 20 minuten lopen naar het klooster. Met de auto of taxi rijd je er in ongeveer 40 – 60 minuten naartoe. In veel groepsreizen vanuit Jerevan is Khor Virap een vaste halte.
- Openingstijden en entree. Het klooster is dagelijks open voor bezoekers. In de zomermaanden is het meestal open van 08:00 tot 20:00, in de winter tot ongeveer 18:00. De toegang is gratis, ook voor het afdalen naar de put. Er is dus geen officiële entreeprijs, maar houd er rekening mee dat veel bezoekers een vrijwillige bijdrage of een kaarsje kopen ter ondersteuning van het onderhoud.
- Uitzichten en fotografie. Neem je camera mee: vanuit Khor Virap heb je een spectaculair zicht op de Ararat. Vooral bij zonsopgang of heldere ochtenden vloeit het klooster visueel samen met de berg op de achtergrond. Vraag onderweg aan de chauffeur of jullie kort stoppen bij een plateau vlakbij het klooster: op zo’n 1 km afstand is een bekende fotoplaat waar je zowel de hele Ararat met z’n twee toppen als het silhouet van Khor Virap tegelijk kunt vastleggen.
- Kledingvoorschriften. Zoals bij alle Armeens-Apostolische kerken wordt bescheiden kleding gewaardeerd. Vrouwen wordt aangeraden om een hoofddoek of sjaal te dragen in de kerk en om knieën en schouders bedekt te houden; mannen dragen een net overhemd of shirt. Bij het afdalen in de put gelden geen extra regels, maar zorg voor stevige schoenen: de trap naar beneden is steil en het donker kan claustrofobisch aanvoelen.
Toeristische tips
- De legende van Gregorius. Volgens de overlevering leed koning Trdat aan een zeldzame ziekte (soms beschreven als zwijnenziekte). Toen Gregorius in de kerker genas van het gebed, ontving hij de koning en zijn onderdanen alsnog voor genezing. Dit wonder overtuigde Trdat zozeer dat hij het christendom omarmde. Deze bijzondere legende kun je op het terrein nog herbeleven bij de put.
- Beste fotospot. Voor een iconische foto met zowel Khor Virap als de Ararat heb je bij voorkeur helder weer nodig. Het plateau langs de weg, ongeveer 1 km voor de ingang van het klooster, biedt het mooiste perspectief om beide samen in één beeld te vangen. Ook een drone, als je die hebt, levert op die plek een indrukwekkend panorama. Natuurlijk is het uitkijken vanaf de vlaggenheuvel achter het klooster zelf ook populair.
- Combineerbezoeken. Het zuiden van Armenië heeft meer moois te bieden. Zo’n 40 km ten oosten van Khor Virap ligt de Areni wijnregio, beroemd om zijn druivensoort Sev Areni en oude wijngaarden. In het dorp Areni kun je lokale wijnproeverijen doen en de prehistorische wijnkelders van Areni 1 bewonderen (waar zelfs de oudste wijn en schoen ter wereld zijn gevonden). Iets verder, tussen de rode kloven van het Gnishik dal, ligt Noravank klooster (13e eeuw). Noravank is beroemd om zijn imposante oranje rotswanden en fraaie architectuur. Het levert spectaculaire foto’s op en is een geliefde plek voor fotografen. Beide bestemmingen liggen op de route terug naar Jerevan en zijn goed te combineren met een bezoek aan Khor Virap.
